- VEJI
- VEJIcolon. et urbs antiquissima Hetruriae, olim Episcopalis apud Tiberim, media fere inter urbem Romam et Fescenniam 14. mill. pass. a Comero condita, et a Camillo longâ 10. annorum obsidione capta, et excisa, an. Urb. Cond. 358. postquam de illis Romulus iam triumphâsset. Fabiorum caede An. 277. Urb. Cond. memorabilis fuit haec urbs. Ovid. l. 2. Fast. v. 195.Haec suit illa dies, in qua Veientibus armisTercentum Fabii ter cecidêre duo.Hac cum, post maximas clades, ancipiti contentione agerent Patres, an relictô solô patriô migrarent: vox Centurionis audita, Hîc manebimus optime, retinuisse in Urbe cives et confirmâsse fertur, Liv. l. 5. c. ult. Ferrand. Baudrand. Veii urbs fuit ampla Hetruriae, quae, teste Philippô Cluveriô, erat ubi hodie Scrosano, castrum in provincia Patrimonii. Verum Lucas Holstenius pro certissimo affirmat, civitatem Veientanam fuisse, ubi nunc est Castrum Insula dictum Isola Farnesiorum, sed in opposito colle undique praerupto, in quo murorum et substructionum, tum quoque aedificiorum vestigia apparent. Pars quoque urbis, et forte arx in eo colle ibidem praerupto fuit, in quo nunc Insulae Castellum est, quod olim civitati partim iunctum fuisse existimat, 9. mill. pass. ab urbe, praeter inscriptiones et itineraria antiqua, quae Veios hoc in loco fuisse docent; tum praeter situm et naturam loci ac vestigia clarissima, cuniculus ille, quem Camillus ex ima valle in civitatem ducit, manifeste apparet, via quoque silice strata, a 6. lapide in via Cassia deflectens, recta eo ducit. Certum igitur est, inquit ille, Formellum et Scrofanum non esse Veios, sed Insulam sive collem praeruptum, qui adiacet Farnesiorum Insulae, haud procul a divertigio Claudiae et Cassiae viae. Nam tabula Itineraria omnino eo in loco ponit Veios, ubi nunc est diversorium la Storta dictum, vel paulo supra. Sed nil certius est, quam Veios fuisse in colle undique praerupto, prope Insulam vicum Farnesiorum; nam et situs et intervalla Dionysii et Tabulae in eam conveniunt, et vestigia clarissima magnae urbis apparent. Exstat etiam in Ecclesia Insulae lapis antiquus, in quo ordo Veientanorum legitur. Via quoque antiqua ex Claudia ad 6. lapidem sive Turrim Spacatam dictam divertens, recta Veios tendebat, cuius vestigia clarissima supersunt, et ad Bacanellum iterum in Claudiam redibat. A Veiis dicti fuêre Veientes populi, in eo tractu, ubi nunc pars provinciae Patrimonii in ditione Pontificia. Hinc Veientanus, ut vinum Veientanum, de quo Horat. l. 2. Serm. Sat. 3. v. 143.Qui Veientanum festis potare diebusCampanâ solitus trullâ, vappamque profestis.Martialis, l. 3. Epigr. 49.Veientana mihi misces, tibi Massica potas.Et alibi, l. 2. Epigr. 53. v. 4.Veientana tuam si bibat uva sitim.Et Veientinus, unde Veientina tribus, de qua supra. Nic. Lloydius.
Hofmann J. Lexicon universale. 1698.